- κατσαρίδα
- Κοινή ονομασία διαφόρων εντόμων της οικογένειας των βλαττιδών, της τάξης των δικτυοπτέρων. Οι κ. ποικίλλουν σε μέγεθος, έχουν πεπιεσμένο σώμα, μακριές και συχνά νηματόμορφες κεραίες, χαρακτηριστικό μασητικό στοματικό σύστημα, πόδια που τις βοηθούν να τρέχουν και φτερά αρκετά ανεπτυγμένα σε ορισμένα είδη, υποτυπώδη ή τελείως ανύπαρκτα σε άλλα· τα μπροστινά φτερά είναι χιτινώδη και μεταμορφωμένα σε έλυτρα, λιγότερο σκληρά από τα έλυτρα των κολεοπτέρων. Τα έντομα αυτά παρουσιάζουν ατελή μεταμόρφωση και τα θηλυκά τους αποθέτουν τα αβγά μέσα σε μια χιτινώδη ωοθήκη. Οι κ. τρέφονται με οργανικές ουσίες και ζουν στις κατοικίες των ανθρώπων και στις αποθήκες, όπου συχνά καταστρέφουν με τα περιττώματά τους τα διάφορα τρόφιμα.
Πολύ διαδεδομένο είδος, ειδικότερα στην Ευρασία, είναι η βλάττη η ανατολική (Blatta orientalis), μήκους περίπου 2,5 εκ., μαύρη, με πλακωτό σώμα κ., η οποία δεν μπορεί να πετάξει, επειδή το θηλυκό έχει πολύ κοντά έλυτρα και το αρσενικό ανεπαρκή, πρακτικά, φτερά. Την ημέρα το έντομο αυτό μένει κρυμμένο μέσα σε ρωγμές τοίχων και σε σκοτεινούς χώρους και μόνο τη νύχτα βγαίνει για τροφή σε κουζίνες, αποθήκες και γενικά σε χώρους όπου φυλάσσονται τρόφιμα. Λίγο πιο μεγάλη από αυτή την κ. είναι η βλάττη ηαμερικανική (Periplaneta americana), καστανοκόκκινου χρώματος, με φτερά και έλυτρα αρκετά ανεπτυγμένα και στα δύο φύλα. Είναι και αυτή περιπλανώμενη –όπως και η προηγούμενη– και ζει κυρίως σε αποθήκες τροφίμων των καραβιών. Η κ. Blattela germanica, μήκους 13 χιλιοστών, έχει μάλλον λεπτό σώμα, στο χρώμα του αχύρου, ενώ το σώμα και του αρσενικού και του θηλυκού είναι εφοδιασμένο με φτερά. Η κ. αυτού του είδους αναζητά επίσης την τροφή της κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Σε μερικά μέρη, με την ονομασία κ. ή βλάττη χαρακτηρίζονται και ορισμένα κολεόπτερα (τα περισσότερα της οικογένειας των τενεβριονιδών) μαύρου χρώματος, που ζουν σε σπίτια, μύλους, αποθήκες και άλλους χώρους, καταστρέφοντας –όπως και οι κ.– τα διάφορα τρόφιμα.
Οι κ. είναι από τα αρχαιότερα είδη εντόμων που ζουν έως σήμερα και θεωρούνται ιδιαίτερα ανθεκτικές και προσαρμόσιμες σε κάθε είδους περιβαλλοντικές αλλαγές.
Θηλυκή κατσαρίδα του είδους Blatta orientalis· στο άκρο του υπογαστρίου φαίνεται η ωοθήκη, η οποία, έως ότου εκκολαφθούν τα αβγά, παραμένει σκεπασμένη.
Πάνω, αρσενική (αριστερά) και θηλυκή κατσαρίδα, που ξεχωρίζουν από τη μεγάλη διαφορά στην ανάπτυξη των πτερύγων? κάτω, τομή αρσενικού, του οποίου τα διάφορα συστήματα είναι χρωματισμένα με διαφορετικά χρώματα? με ώχρα, τα όργανα του πεπτικού συστήματος? με μαύρο, το νευρικό σύστημα, που αποτελείται από τον εγκέφαλο και τη μακριά άλυσο των γαγγλίων του θώρακα και της κοιλιάς? με πράσινο, τα όργανα αναπαραγωγής? με κόκκινο, η καρδιά και, στο μπροστινό τμήμα, η αορτή? με γαλάζιο, οι ραχιαίοι και οι κοιλιακοί μύες.
* * *ηκοινή ονομασία τού εντόμου βλάττα.[ΕΤΥΜΟΛ. < αρχ. κανθαρίς].
Dictionary of Greek. 2013.